Ethereum là gì? Tất tần tật về nền tảng Blockchain đứng sau Web3

Ethereum là gì? Nếu bạn đang tìm kiếm một nền tảng blockchain mạnh mẽ, linh hoạt và là trụ cột của thế giới Web3, thì Ethereum chính là câu trả lời. Ngoài vai trò là đồng tiền điện tử ETH, Ethereum còn là nền tảng đứng sau hàng nghìn ứng dụng phi tập trung (DApps), hợp đồng thông minh, DeFi và NFT. Trong bài viết này, Coinminutes sẽ giúp bạn hiểu rõ về Ethereum, cách nền tảng này hoạt động, các ứng dụng thực tế cũng như lý do khiến nó trở thành một trong những công nghệ quan trọng nhất của kỷ nguyên số.

Tổng quan về Ethereum

Trong thế giới công nghệ blockchain đang phát triển nhanh chóng, Ethereum nổi bật nhờ sự linh hoạt và mạnh mẽ. Không chỉ là một loại tiền điện tử, nó còn đóng vai trò là cơ sở hạ tầng cho hàng nghìn ứng dụng phi tập trung (DApps), hợp đồng thông minh (smart contracts) và các tổ chức tự trị phi tập trung (DAOs). Vậy, Ethereum là gì và tại sao nó lại quan trọng đến vậy trong kỷ nguyên Web3?

Ethereum được định nghĩa như thế nào?

Ethereum là một nền tảng blockchain mã nguồn mở, phi tập trung, cho phép các nhà phát triển xây dựng và triển khai các DApps thông qua việc sử dụng hợp đồng thông minh. Khác với Bitcoin – chủ yếu được thiết kế như một hệ thống thanh toán điện tử ngang hàng – Ethereum được tạo ra để trở thành một "máy tính toàn cầu", nơi mọi người có thể viết mã và chạy các ứng dụng mà không cần sự kiểm soát của bên thứ ba.

Đồng tiền điện tử gốc của Ethereum là Ether (ETH), được sử dụng để thanh toán phí giao dịch và dịch vụ tính toán trên mạng lưới. Ethereum cung cấp một nền tảng cực kỳ linh hoạt để xây dựng các ứng dụng phi tập trung sử dụng ngôn ngữ lập trình Solidity và Máy ảo Ethereum (EVM) .

Lịch sử phát triển của Ethereum 

Ý tưởng về Ethereum được đề xuất lần đầu tiên vào cuối năm 2013 bởi Vitalik Buterin, một lập trình viên người Canada gốc Nga. Buterin nhận thấy rằng blockchain có thể được sử dụng không chỉ cho giao dịch tài chính mà còn cho nhiều ứng dụng khác thông qua việc tích hợp một ngôn ngữ lập trình đầy đủ Turing.

Tháng 7/2014, Ethereum huy động thành công 18,4 triệu USD qua ICO. Đến ngày 30/7/2015, mạng lưới chính thức ra mắt, mở ra kỷ nguyên blockchain mới với tính mở rộng và linh hoạt vượt trội so với các thế hệ trước.

Cách Ethereum hoạt động 

Để hiểu rõ Ethereum là gì, chúng ta cần khám phá cách hoạt động của nền tảng này. Ethereum vận hành như một "máy tính toàn cầu" phi tập trung, cho phép bất kỳ ai cũng có thể triển khai và sử dụng các ứng dụng phi tập trung (DApps) mà không cần sự can thiệp của bên thứ ba. Dưới đây là các thành phần và cơ chế chính:

• Ethereum Virtual Machine (EVM): Là môi trường thực thi hợp đồng thông minh, cho phép mã chạy đồng nhất trên toàn bộ mạng lưới Ethereum.

• Hợp đồng thông minh (Smart Contracts): Là các đoạn mã tự động thực thi khi các điều kiện được đáp ứng, loại bỏ nhu cầu về bên trung gian trong các giao dịch.

• Gas và phí giao dịch: Mỗi giao dịch hoặc hoạt động trên Ethereum đều yêu cầu một lượng "gas" – đơn vị đo lường công sức tính toán – được thanh toán bằng ETH để khuyến khích các node xử lý và xác nhận giao dịch.

• Cơ chế đồng thuận Proof of Stake (PoS): Sau bản nâng cấp "The Merge", Ethereum đã chuyển từ Proof of Work (PoW) sang PoS. Tại đây, các validator (người xác thực) đặt cọc ETH để xác nhận giao dịch và tạo khối mới. Điều này giúp giảm tiêu thụ năng lượng và tăng cường bảo mật cho mạng lưới.

• Node và mạng lưới phân tán: Ethereum được duy trì bởi hàng nghìn node trên toàn thế giới, mỗi node lưu trữ toàn bộ lịch sử giao dịch và trạng thái hiện tại của mạng lưới, đảm bảo tính minh bạch và không thể bị kiểm soát bởi một thực thể duy nhất.

• Staking và phần thưởng: Người dùng có thể tham gia staking bằng cách đặt cọc ETH để trở thành validator, từ đó nhận được phần thưởng dưới dạng ETH cho việc duy trì và bảo mật mạng lưới. 

Tại sao Ethereum gây sốt 

Kể từ khi ra mắt, Ethereum đã trở thành tâm điểm trong thế giới công nghệ và tài chính số. Không chỉ là một đồng tiền điện tử, Ethereum còn là nền tảng mở ra kỷ nguyên mới cho các ứng dụng phi tập trung, tài chính phi tập trung (DeFi), và token không thể thay thế (NFT). Dưới đây là một số lý do: 

Những vấn đề mà Ethereum giải quyết

Ethereum được thiết kế để khắc phục những hạn chế của các hệ thống truyền thống và thậm chí cả Bitcoin. Dưới đây là một số vấn đề mà Ethereum hướng đến:

• Thiếu tính linh hoạt trong lập trình: Bitcoin chủ yếu phục vụ giao dịch tiền tệ, trong khi Ethereum cho phép lập trình các hợp đồng thông minh, mở rộng khả năng ứng dụng.

• Phụ thuộc vào bên trung gian: Ethereum loại bỏ nhu cầu về các bên trung gian trong giao dịch và hợp đồng, giảm chi phí và rủi ro.

• Thiếu minh bạch và an toàn: Với blockchain công khai, mọi giao dịch trên Ethereum đều minh bạch và khó bị giả mạo.

• Khó khăn trong việc xây dựng ứng dụng phi tập trung: Ethereum cung cấp nền tảng và công cụ giúp các nhà phát triển dễ dàng tạo ra DApps.

Đặc trưng nổi bật 

Ethereum sở hữu nhiều đặc điểm khiến nó trở nên độc đáo và hấp dẫn:

• Hợp đồng thông minh (Smart Contracts): Là các chương trình tự động thực thi khi các điều kiện được đáp ứng, loại bỏ nhu cầu về bên trung gian trong các giao dịch.

• Máy ảo Ethereum (EVM): Là môi trường thực thi hợp đồng thông minh, đảm bảo tính nhất quán trên toàn mạng lưới.

• Cơ chế đồng thuận Proof of Stake (PoS): Sau bản nâng cấp "The Merge", Ethereum chuyển sang PoS, giảm tiêu thụ năng lượng và tăng hiệu suất.

• Hệ sinh thái phong phú: Ethereum hỗ trợ hàng nghìn DApps trong các lĩnh vực như tài chính, nghệ thuật, trò chơi, và nhiều hơn nữa.

Ứng dụng thực tế 

Ethereum không chỉ là một khái niệm lý thuyết mà đã được áp dụng rộng rãi trong thực tế:

• Tài chính phi tập trung (DeFi): Các nền tảng như Uniswap, Aave, và Compound cho phép người dùng vay, cho vay, và giao dịch mà không cần ngân hàng.

• Token không thể thay thế (NFT): Ethereum là nền tảng chính cho việc tạo và giao dịch NFT, mở ra thị trường nghệ thuật số và sưu tầm mới.

• Tổ chức tự trị phi tập trung (DAO): Cho phép cộng đồng quản lý và điều hành tổ chức mà không cần lãnh đạo truyền thống.

• Ứng dụng trong trò chơi và metaverse: Nhiều trò chơi blockchain và nền tảng metaverse được xây dựng trên Ethereum, như Decentraland và Axie Infinity.

Các thuật ngữ và thành phần cốt lõi của Ethereum

Để hiểu rõ hơn về Ethereum, cần nắm vững một số thuật ngữ và thành phần quan trọng: 

ETH là gì? Gas fee và ý nghĩa

• ETH (Ether): Là đồng tiền điện tử gốc của Ethereum, được sử dụng để thanh toán phí giao dịch, thực thi hợp đồng thông minh và làm phần thưởng cho các validator trong mạng lưới.

• Gas fee: Là khoản phí người dùng trả để thực hiện các giao dịch hoặc hợp đồng thông minh trên Ethereum. Phí này được tính bằng ETH và phụ thuộc vào độ phức tạp của giao dịch cũng như mức độ tắc nghẽn của mạng lưới.

Ví Ethereum, địa chỉ ví & bảo mật

• Ví Ethereum: Là công cụ cho phép người dùng lưu trữ và quản lý ETH cùng các token khác. Có nhiều loại ví như ví nóng (phần mềm) và ví lạnh (phần cứng), mỗi loại có mức độ bảo mật khác nhau.

• Địa chỉ ví: Là một chuỗi ký tự đại diện cho tài khoản Ethereum của bạn. Mặc dù việc chia sẻ địa chỉ ví không gây nguy hiểm trực tiếp, nhưng nó có thể tiết lộ thông tin về số dư và lịch sử giao dịch của bạn. 

• Bảo mật: Người dùng nên sử dụng các biện pháp bảo mật như xác thực hai yếu tố, lưu trữ khóa riêng tư an toàn và sử dụng ví có uy tín để bảo vệ tài sản của mình.

Node, miner, validator – Ai vận hành mạng lưới?

• Node: Là các máy tính tham gia vào mạng lưới Ethereum, giữ bản sao của toàn bộ blockchain và giúp xác thực các giao dịch.

• Miner (trước đây): Trước khi Ethereum chuyển sang cơ chế đồng thuận Proof of Stake (PoS), các miner sử dụng sức mạnh tính toán để giải các bài toán phức tạp nhằm xác thực giao dịch và tạo khối mới.

• Validator (hiện tại): Sau khi chuyển sang PoS, các validator thay thế vai trò của miner. Họ đặt cọc ETH để có quyền xác thực giao dịch và tạo khối mới, nhận phần thưởng tương ứng.

ERC-20, ERC-721 – Chuẩn token phổ biến

• ERC-20: Là tiêu chuẩn cho các token có thể thay thế (fungible) trên Ethereum, nghĩa là mỗi token đều có giá trị như nhau. ERC-20 được sử dụng rộng rãi cho các token như USDT, LINK và nhiều token khác.

• ERC-721: Là tiêu chuẩn cho các token không thể thay thế (non-fungible), mỗi token thuộc chuẩn ERC-721 là duy nhất và không thể hoán đổi cho nhau. Chuẩn này được sử dụng cho các NFT như tác phẩm nghệ thuật số, vật phẩm trong trò chơi và các tài sản kỹ thuật số độc đáo khác.

Cách mua, lưu trữ và đầu tư Ethereum an toàn 

Sau khi đã hiểu rõ Ethereum là gì, bạn nên tìm hiểu cách mua, lưu trữ và đầu tư ETH an toàn. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết giúp bạn đầu tư hiệu quả và bảo mật tối đa: 

Mua ethereum ở đâu 

Để mua Ethereum, bạn có thể lựa chọn các sàn giao dịch uy tín và phù hợp với nhu cầu của mình:

• Binance: Một trong những sàn giao dịch lớn nhất thế giới, hỗ trợ nhiều phương thức thanh toán như thẻ tín dụng, chuyển khoản ngân hàng và giao dịch P2P. 

• Kraken: Sàn giao dịch nổi tiếng với tính bảo mật cao, cho phép mua ETH bằng thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ và các phương thức thanh toán khác. 

• BitcoinVN: Sàn giao dịch uy tín tại Việt Nam, hỗ trợ mua ETH bằng VND thông qua chuyển khoản ngân hàng, với phí giao dịch cạnh tranh. 

• Trust Wallet: Ví tiền điện tử cho phép mua ETH trực tiếp thông qua các đối tác thanh toán tích hợp.

Trước khi giao dịch, hãy đảm bảo rằng bạn đã xác minh danh tính và hiểu rõ các phí liên quan để tránh rủi ro không mong muốn.

Cách lưu trữ ETH an toàn 

Việc lưu trữ ETH một cách an toàn là yếu tố quan trọng để bảo vệ tài sản của bạn. Dưới đây là một số phương pháp lưu trữ phổ biến:

• Ví nóng (Hot Wallets): Là các ví trực tuyến như MetaMask, Trust Wallet, cho phép truy cập nhanh chóng và thuận tiện. Tuy nhiên, chúng dễ bị tấn công nếu thiết bị của bạn bị xâm nhập.

• Ví lạnh (Cold Wallets): Là các thiết bị lưu trữ ngoại tuyến như Ledger, Trezor, cung cấp mức độ bảo mật cao hơn bằng cách giữ khóa riêng tư offline. 

• Ví trên sàn giao dịch: Một số người chọn lưu trữ ETH trực tiếp trên sàn giao dịch để tiện lợi trong giao dịch. Tuy nhiên, điều này có thể rủi ro nếu sàn bị tấn công hoặc gặp sự cố.

Để tăng cường bảo mật, hãy sử dụng xác thực hai yếu tố (2FA) và sao lưu cụm từ khôi phục (seed phrase) ở nơi an toàn.

Những rủi ro cần tránh

Khi đầu tư vào Ethereum, bạn cần lưu ý một số rủi ro tiềm ẩn:

• Biến động giá: Giá ETH có thể thay đổi mạnh trong thời gian ngắn, dẫn đến lợi nhuận hoặc thua lỗ lớn.

• Lừa đảo và gian lận: Cẩn trọng với các dự án đầu tư không rõ ràng hoặc hứa hẹn lợi nhuận cao bất thường.

• Rủi ro pháp lý: Tình hình pháp lý liên quan đến tiền điện tử có thể thay đổi, ảnh hưởng đến việc giao dịch và lưu trữ ETH.

• Mất quyền truy cập ví: Nếu bạn mất cụm từ khôi phục hoặc khóa riêng tư, bạn có thể mất quyền truy cập vào tài sản của mình vĩnh viễn.

Để giảm thiểu rủi ro, hãy nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi đầu tư, đa dạng hóa danh mục đầu tư và chỉ đầu tư số tiền mà bạn có thể chấp nhận mất. 

Xu hướng tương lai và tiềm năng của Ethereum

Sau khi tìm hiểu Ethereum là gì, bạn có thể tự hỏi: "Liệu nền tảng này sẽ phát triển như thế nào trong tương lai?" Với sự chuyển đổi sang cơ chế đồng thuận Proof of Stake và các cải tiến liên tục, Ethereum đang mở ra nhiều cơ hội mới nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức.

Ethereum 2.0 – The Merge và Proof of Stake

Vào ngày 15 tháng 9 năm 2022, Ethereum đã hoàn tất quá trình chuyển đổi từ cơ chế đồng thuận Proof of Work (PoW) sang Proof of Stake (PoS) thông qua sự kiện được gọi là "The Merge". Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng, giúp giảm tiêu thụ năng lượng của mạng lưới khoảng 99,95% và đặt nền móng cho khả năng mở rộng trong tương lai .

Việc chuyển sang PoS không chỉ giúp Ethereum trở nên thân thiện hơn với môi trường mà còn mở đường cho các giải pháp mở rộng như sharding, nhằm tăng khả năng xử lý giao dịch và giảm phí gas.

Động lực phát triển và thách thức

Ethereum đang đối mặt với nhiều thách thức kỹ thuật và cạnh tranh từ các nền tảng blockchain khác. Một số vấn đề nổi bật bao gồm:

• Khả năng mở rộng: Mặc dù đã có những cải tiến, Ethereum vẫn cần tiếp tục phát triển các giải pháp Layer 2 để xử lý khối lượng giao dịch ngày càng tăng.

• Cạnh tranh từ các nền tảng khác: Sự nổi lên của các blockchain như Solana và Cardano với tốc độ giao dịch nhanh và phí thấp đang tạo áp lực lên Ethereum.

• Vấn đề về trải nghiệm người dùng: Các khái niệm như Maximal Extractable Value (MEV) và Account Abstraction (AA) vẫn còn mới mẻ và cần được phát triển để cải thiện trải nghiệm người dùng .

Tuy nhiên, với cộng đồng phát triển mạnh mẽ và sự hỗ trợ từ các nhà phát triển, Ethereum có tiềm năng vượt qua những thách thức này để tiếp tục giữ vững vị trí hàng đầu trong lĩnh vực blockchain.

Câu chuyện thành công – Case Study thực tế

Một ví dụ điển hình về ứng dụng thực tế của Ethereum là việc Ngân hàng Trung ương Pháp (Banque de France) hợp tác với Societe Generale - FORGE để phát hành đồng tiền kỹ thuật số (CBDC) trên mạng lưới Ethereum. Hợp đồng thông minh được triển khai sử dụng các tiêu chuẩn token hiện có và thực hiện thanh toán trên chuỗi, cho thấy khả năng ứng dụng của Ethereum trong lĩnh vực tài chính truyền thống .

Ngoài ra, Ethereum còn được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác như tài chính phi tập trung (DeFi), token hóa tài sản và quản trị phi tập trung (DAO), chứng minh tính linh hoạt và tiềm năng ứng dụng rộng rãi của nền tảng này.

Giải đáp nhanh các thắc mắc thường gặp về Ethereum 

Sau khi đã nắm được Ethereum là gì, bạn có thể có nhiều câu hỏi liên quan đến tính hợp pháp, đầu tư, công nghệ và cách sử dụng Ethereum trong thực tế. Dưới đây là những giải đáp ngắn gọn và dễ hiểu:

Ethereum có hợp pháp tại Việt Nam không?

Tại Việt Nam, Ethereum và các loại tiền điện tử khác không được công nhận là phương tiện thanh toán hợp pháp. Theo quy định của pháp luật, việc sử dụng tiền ảo để thanh toán là hành vi bị cấm. Tuy nhiên, việc sở hữu và giao dịch Ethereum như một tài sản đầu tư không bị cấm, nhưng cũng không được pháp luật bảo vệ rõ ràng. 

Đầu tư Ethereum có lãi không?

Ethereum đã trải qua nhiều biến động về giá. Gần đây, ETH đã tăng giá mạnh, có thời điểm tăng 40% trong một tuần, mang lại lợi nhuận cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, thị trường tiền điện tử rất biến động, nên việc đầu tư cần được cân nhắc kỹ lưỡng và phù hợp với khả năng chịu rủi ro của từng người. 

Sự khác biệt giữa Ethereum và Bitcoin, Solana?

• Bitcoin: Ra đời năm 2009, là đồng tiền điện tử đầu tiên, hoạt động như một phương tiện lưu trữ giá trị và thanh toán ngang hàng.

• Ethereum: Ra mắt năm 2015, không chỉ là tiền điện tử mà còn là nền tảng cho các hợp đồng thông minh và ứng dụng phi tập trung (dApps).

• Solana: Ra đời sau, tập trung vào tốc độ giao dịch cao và phí thấp, sử dụng cơ chế đồng thuận Proof of History kết hợp với Proof of Stake.

Mỗi nền tảng có mục tiêu và công nghệ riêng, phục vụ các nhu cầu khác nhau trong hệ sinh thái blockchain.

Có nên đào Ethereum bây giờ không?

Không. Kể từ sự kiện "The Merge" vào năm 2022, Ethereum đã chuyển từ cơ chế đồng thuận Proof of Work (PoW) sang Proof of Stake (PoS), chấm dứt việc khai thác (đào) ETH bằng phần cứng. Hiện tại, để tham gia xác thực giao dịch và nhận phần thưởng, người dùng cần staking ETH thay vì đào. 

Gas fee là gì, làm sao tối ưu?

Gas fee là khoản phí người dùng phải trả khi thực hiện giao dịch hoặc tương tác với hợp đồng thông minh trên mạng Ethereum. Phí này được tính bằng đơn vị gwei và phụ thuộc vào độ phức tạp của giao dịch cũng như tình trạng mạng lưới.

Cách tối ưu gas fee:

• Thực hiện giao dịch vào thời điểm mạng lưới ít tắc nghẽn (thường là ngoài giờ cao điểm).

• Sử dụng các giải pháp Layer 2 như Arbitrum hoặc Optimism để giảm phí.

• Theo dõi và điều chỉnh mức gas phù hợp thông qua các công cụ như Etherscan hoặc các ví hỗ trợ.

Ai sáng lập Ethereum?

Ethereum được đồng sáng lập bởi Vitalik Buterin, một lập trình viên người Canada gốc Nga, cùng với các cộng sự như Gavin Wood, Charles Hoskinson, Anthony Di Iorio và Joseph Lubin. Vitalik Buterin đề xuất ý tưởng về Ethereum vào năm 2013 khi mới 19 tuổi và chính thức ra mắt nền tảng này vào năm 2015. 

Kết luận

Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về Ethereum là gì, cũng như khám phá tiềm năng và ứng dụng thực tế của nền tảng blockchain này. Nếu bạn quan tâm đến đầu tư, staking hoặc muốn cập nhật tin tức mới nhất về thị trường tiền điện tử, đừng ngần ngại theo dõi các bài viết chuyên sâu từ đội ngũ Coinminutes. Chúng tôi luôn đồng hành cùng bạn trên hành trình khám phá và đầu tư vào Ethereum.